میراث گفتمانی حضرت امام (ره) در سیاست خارجی ایران

و اینگونه است که انقلاب اسلامی ایران ویژگی متمایز خود را پیدا می کند و امام خمینی (ره) با خلق گفتمان های جدید، به انقلاب اسلامی ایران شکل می دهد. بدون تردید، احیاگری و بیداری جهان اسلام با پیروزی انقلاب اسلامی معنا و مفهوم جدیدی پیدا کرد و از مرحله نظر به مرحله عمل و واقعیت رسید.

اگر چه از حدود یک قرن قبل، اندیشمندان دیگری در جهان اسلام ظهور کردند که ندای بازگشت به اسلام و تقابل با فرهنگ غرب را سر می‌دادند و در این مسیر نهضت ‌ها و گروه‌ هایی نیز شکل گرفت، ولی بی شک این حضرت امام (ره) بود که در خلق گفتمان جدید موفقیت چشمگیری پیدا کرد و توانست به یک الگوی گفتمانی در دنیا تبدیل شود که طرفداران خود را در خارج از مرزهای ایران نیز پیدا کرده است.
از ویژگیهای دیگر میراث گفتمانی حضرت امام (ره)، اسلام گرایی و عدالت محوری و نفی هر گونه برتری قومی و نژادی است که در آن بر گفتمان وحدت گرا و همگرایانه جهان اسلام و همه جبهه مستضعفین عالم تاکید می شود و هرگونه فرقه گرایی و قومیت محوری محکوم میگردد.

شکل گیری و تقویت گفتمان انقلاب اسلامی به همه مسلمانان به اثبات رساند که مسئله بازگشت به اسلام، تنها یک خیال و رویا نبوده بلکه می‌تواند واقعیت هم داشته باشد.

می‌توان ادعا کرد که اولین بازتاب شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی ناشی از رهبری بی بدیل حضرت امام (ره) و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی و تداوم اقتدار آن در مواجهه با بحران‌ ها و توطئه ‌ها ی گوناگون و به خصوص در تقابل با دنیای قدرتمند غرب بود که روزبه‌روز برامید و اعتماد مسلمانان جهان افزوده و آن‌ها را نسبت به بازگشت به عصر طلایی اسلام امیدوارتر کرد.

در گفتمان فکری و انقلابی حضرت امام (ره)، تاثیر گذاری بر برداشتها، افکار، انگاره ها، ایده آل ها، ارزشها، ایستارها و باورهای ملت ها بسیار حائز اهمیت است. چرا که این گفتمان نیازمند گسترش بین الاذهانی در بین سایر ملل مسلمان و عدالت خواهان جهان است.

از این نظر، گفتمان انقلاب اسلامی ایران متضمن تبیین، گسترش، معرفی و ترویج مولفه ها، عناصر، ارزشها و ابعاد فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی است؛ امری که با زور و خشونت و فرهنگ طالبانی به نتیجه نمی رسد، بلکه با تشریح ابعاد و تبلیغ و ترویج زبانی و علمیاتی، تبدیل به یک جنبش فراگیر می شود.

گفتمان انقلاب اسلامی به ملتها و کشورهای دیگر از طریق به کارگیری ابزارهای فرهنگی مناسب در آن جوامع و کشورها امکان پذیر می گردد. در همین راستا، بسیاری از تحلیلها و توضیحات روند رشد بیداری اسلامی را حاصل گفتمان انقلاب اسلامی می دانند.

گفتمان انقلاب اسلامی ایران در معماری اندیشه و تفکر حضرت امام (ره)، یک گفتمان بی بدیل است، که امروز دارای جایگاهی استثنایی در نظام بین الملل می باشد. دقیقا این گفتمان ویژه تفاوت اساسی با الگوی قبل از پیروزی انقلاب دارد.

به نظر می رسد می توان مدعی شد که گفتمان انقلاب اسلامی حضرت امام (ره) دقیقاً با چهار محور گفتمانی قبل از انقلاب در تضاد و تعارض بوده و در همان راستا تصویر کاملاً متفاوتی را به تصویر کشانده است.

علاوه بر آن، گفتمان ‌های حمایت قاطع از جنبش فلسطین و محو اسرائیل و طرد نیروهای خارجی از منطقه، دو محور گفتمانی جدیدی است که پس از انقلاب، گفتمان اساسی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی محسوب می‌شود.

تحول به وجود آمده در این گفتمان، بیش از هر چیز به علت حضور عامل «فرهنگی ـ دینی» است که در این زمینه می‌توان «تحول فرهنگی ـ دینی در سیاست خارجی» را مهم‌ترین ویژگی گفتمان حضرت امام (ره) دانست.
از ویژگیهای اصلی گفتمانی حضرت امام (ره) در نظام بین الملل، تاکید بر استقلال گرایی و تکیه بر توانمندیهای داخلی بود به نحوی که دشمنان از ضعف درونی ما سواستفاده نکنند.



پس از پیروزی انقلاب اسلامی این گفتمان ها کم کم نشانه ها و مفاهیم خود را در یک دوره منازعه سخت گفتمانی و در رویارویی با گفتمان دیگر تثبیت کرد و به یک منظومه مشخص معنایی دست یافت.

در این دوره، این گفتمان کوشیده است تا زنجیره هم ارزی خود را در برابر فرهنگ و تمدن غربی و همه گفتمانهای سکولار سامان دهد و به ویژه به مبارزه با آمریکا و اسرائیل به عنوان مهم ترین نمادهای کفر و استکبار اصرار ورزد.

از ویژگیهای اصلی گفتمانی حضرت امام (ره) در نظام بین الملل، تاکید بر استقلال گرایی و تکیه بر توانمندیهای داخلی بود به نحوی که دشمنان از ضعف درونی ما سواستفاده نکنند. امری که امروزه در مذاکرات هسته ای به خوبی شاهد آن هستیم و می بینیم که رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران در این خصوص تاکید می کنند که رمز نهایی پیروزی ما درونی است و نه بیرونی.

ما باید دندان لق امید به خارجیان را برای یکبار و برای همیشه بکنیم، نباید امیدوار باشیم که آنها به ما کمک خواهند کرد. آنها ماهیتا به دلیل معرفت شناختی و دیدگاه خاص انقلاب اسلامی، هرگز سر سازگاری با آن نخواهند داشت.

آنان گفتمان انقلاب اسلامی را قبول ندارند، همان طوری که ما هم ساختار نظام بین المللی را که آنها ساخته اند نمی پذیریم. گفتمان ایران اسلامی یک گفتمان انقلابی است و خواهان تغییر در ساختارهای ناعادلانه در نظام بین الملل می باشد و ما در این گفتمان تعاریف خاص خود را داریم که نمی تواند مورد قبول آنها باشد.

بنیادی ترین ویژگی مهم این گفتمان، نفی سلطه منطقه ای در خلیج فارس و خاورمیانه و پس از آن، نفی سلطه در سطح جهانی است.

در این راستا است که حمایت قاطع از جنبش فلسطین و مبارزه با رژیم صهیونیستی مطرح می شود، امری که ایران در بیش از سه دهه، با پایمردی به این گفتمان حضرت امام (ره)، راه را برای احقاق حقوق حقه مردم فلسطین باز کرده است.

از ویژگیهای دیگر میراث گفتمانی حضرت امام (ره)، اسلام گرایی و عدالت محوری و نفی هر گونه برتری قومی و نژادی است که در آن بر گفتمان وحدت گرا و همگرایانه جهان اسلام و همه جبهه مستضعفین عالم تاکید می شود و هرگونه فرقه گرایی و قومیت محوری محکوم میگردد.
تحول به وجود آمده در این گفتمان، بیش از هر چیز به علت حضور عامل «فرهنگی ـ دینی» است که در این زمینه می‌توان «تحول فرهنگی ـ دینی در سیاست خارجی» را مهم‌ترین ویژگی گفتمان حضرت امام (ره) دانست.

شاخصه اصلی گفتمان حضرت امام (ره) در سیاست خارجی، عدالت محوری و نفی سلطه است و امروزه ما میراث داران آن امام فاخر، باید سخت بکوشیم که در سالگرد ارتحال ایشان، این شاخصه ها را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به فراموشی نسپاریم و دستگاه دیپلماتیک ما برای آن برنامه ریزی کند.

فراموش نکنیم که هویت امروز ما در نظام بین الملل مرهون این گفتمان انقلابی است وگرنه ما با سایر کشورهای اسلامی تفاوتی نخواهیم داشت. میراث انقلاب اسلامی، میراث گرانبهای حضرت امام (ره) است که تاکنون هزینه های زیادی را برای آن پرداخت کرده ایم و نباید به سادگی آن را از دست بدهیم.
دکتر رضا سیمبر  دکترای روابط بین الملل از دانشگاه نیو ثوث ولز استرالیا
استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان
- See more at: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930311001162#sthash.tZuX88p8.dpuf